Dinimiz baştan sona güzel ahlâktan ibarettir. Güzel ahlâk, Kur'an ile sünnetin yol göstericiliğinde ilâhî edep ve ölçülere yani helâl ve harama dikkat ederek Rabbimiz'e dost olmaktır. Kısaca takvâ ehlinden olmaktır.
Güzel ahlâk, yüce Allah'ın kuluna en büyük hediyesidir. Dünyada emniyet, âhirette kurtuluş sebebidir. Bütün şeref ve huzur ondadır. İnsan çeşitli terbiye ve tedavi yolları ile fıtratındaki bozuk ahlâki güzele çevirebilir. Çünkü dinimiz güzel ahlâkı emretmiştir. Hz. Peygamber (s.a.v) güzel ahlâkı tarif, talim ve tatbik ederek tamamlamak için gönderilmiştir. Her insanın fıtratı farklı olmakla birlikte, güzel ahlâktan bir payı vardır, olmalıdır.
Bir kimse, Resûlullah Efendimiz'e (s.a.v) gelip,
"Yâ Resûlallah, amellerin (işlerin) en faziletlisi hangisidir?" diye sordu. Peygamber Efendimiz (s.a.v),
"Güzel huylu olmaktır» buyurdu. Sonra adam sağ tarafına geçip, tekrar,
"İşlerin en faziletlisi hangisidir?" diye sordu. Resûlullah Efendimiz. (s.a.v),
"Güzel huylu olmaktır" buyurdu. Adam sol tarafına gelip,
"Yâ Resûlallah, Allah'ın en sevdiği iş nedir?" diye sordu; Resûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v),
"Güzel huylu olmaktır" buyurdu. Sonra tekrar arkadan gelerek,
"En iyi, en kiymetli iş nedir?" diye tekrar sorunca Hz. (s.a.v) adama dönüp,
"Neden anlamıyorsun? Güzel ahlâk, gücün yettiğince kimseye kızmamaktır." buyurdu.(1)
Yüce Allah, Resûlullah Efendimiz'in (s.a.v) güzel ahlâkını överek şöyle buyurmuştur:
"Sen elbette en büyük (en güzel) bir ahlâk üzeresin."(2)
Peygamber Efendimiz de (s.a.v), "Kıyamette terazıye konan en ağır şeyin, güzel ahlâk" (3) olduğunu belirtmiştir.
Üsâme b. Şerik anlatır: "Bir gün Hz. Peygamber'in (s.a.v) yanında oturuyorduk. Herkesin sessizce oturduğu sırada birkaç kişi gelip, Resûlullah'a (s.a.v), 'Allah Teâlâ en çok kimi sever?' diye sordular. Resûl-i Ekrem de (s.a.v), 'Ahlâki en güzel olanı'(4) buyurdu."
Allah Resûlü (s.a.v) diğer bir hadisinde de şöyle buyurmuştur:
"Sıcak su buzu erittiği gibi, iyi huylu olmak da insanın günahlarını eritir, yok eder. Sirke balı bozduğu gibi, kötü huylu olmak da insanın ibadetlerini bozar, yok eder."(5)
Büyüklerden biri oğluna nasihat ederken şöyle demiştir:
"Ey oğul! Güzel ahlâka sarıl. İnsanlarla münasebetlerin iyi olsun. İnsanlara yumuşak ve nazik davran. Arkadaşından gelen sıkıntılara katlan. Ona eziyet vermekten sakın."
Selâm b. Abdullah el-Bâhilî (k.s) der ki:
"Güzel ahlâk, sevgi meydana getirir. Kişinin rahata kavuşmasına, insanların da ondan emin olmalarına sebep olur. Kötü ahlâk ise sahibinin yorulmasına, insanların da kendisinden eziyet ve sıkıntı görmesine sebep olur."
İkrime (r.a.) şöyle derdi:
"Her şeyin bir esası vardır. İslâmiyet'in esası da güzel ahlâktır."(6)
Güzel ahlâk, sahibini tehlikelerden ve helâk olmaktan korur. Kötü ahlâk ise sahibini tehlikelerin içine atar.
İbn Ata (k.s) bir gün dostlarına, "Mânevi olarak yükselenler ne ile yükseldiler?" diye sordu. Orada bulunanların bir kısmı, çok oruçla, bir kısmı güzel mücahede ile, bir kısmı nefis muhasebesiyle, bir kısmı cömertlik yapmakla, diye cevap verdiler. Bunun üzerine ibn Ata şöyle dedi:
"Yüksek derecelere ve üstün hallere kavuşanlar, ancak güzel ahlâk ile kavuştular. Allah Teâlâ'ya mahlûkat içinde en yakın olan, Muhammed aleyhisselâmdır. Onun yolunda olanlar güzel ahlâk sahibi olanlardır." (7)
Yahya b. Muâz'a, "insanların en iyisi kimdir?" diye sorulunca,
"İnsanlar ile muamelesi en kolay olandır (güçlük çıkarmayandır)" demiştir.
Bütün güzel huylar kalpten, kötü huyların tamamı ise nefisten doğar
(1) Münziri, et-Tergîb vet-Terhîb, 3/405.
(2) Kalem 68/4.
(3) Ebû Davud, Edeb, 7 (nr. 3799); Tirmizi, Birr, 62 (nr. 2002).
(4) İbn Hibbân, es-Sahîh, nr. 478; Ali el-Müttakî, Kenzü'l-Ummâl, nr. 5138; Aclûni, Keşfü'l-Hafâ, nr. 131.
(5) Münziri, et-Tergîb ve't-Terhîb, 3/411; Heysemî, ez-Zevâid, nr. 12690; Ali el-Müttakî, Kenzü’l-Ummâl, nr. 5132.
(6) İbnü'l-Cevzî, Sıfatü's-Safve, 1/455; Ebù Nuaym, Hilyetü'l-Evliyâ, 3/340.
(7) bk. İbnü'l-Cevzi, Sıfatü's-Safve, 1/570; Gazâlî, İhyà, 2/1439.
Edep Ya. Hu, Siracettin Önlüer
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder